Empatia (cz.3)

JAK ROZWIJAĆ EMPATIĘ U DZIECKA?

Podstawowe lekcje empatii mają miejsce już bardzo wcześnie (zobacz w artykule „Wrażliwe rodzicielstwo”). Przypomnijcie sobie czas, kiedy Wasze dziecko było jeszcze maleństwem. Jeśli nosiliście je i huśtaliście na rękach, Wasze instynktowne postępowanie było prawidłowe – w ten sposób wczuwaliście się w jego potrzeby i automatycznie uczyliście, czym jest empatia.
Ważne jest, by zrozumieć, że empatia rozwija się wieloetapowo i stopniowo pokazują się jej efekty.

PIERWSZE KROKI

Małe dzieci nie potrafią jeszcze okazywać empatii, dlatego nikogo nie powinno dziwić, że dwulatek nie bardzo jest do niej zdolny. Jednak już w tym wieku dziecko zauważa, że jego uczucia różnią się od uczuć innych dzieci i dorosłych. To bardzo ważny etap i z pewnością dziecko, którego uczucia były poważnie traktowane, nie będzie drwić z uczuć innych osób.

"Wychodząc od swoich własnych doświadczeń, wczuwamy się w osobowość drugiego człowieka."–pisze Charmaine Liebertz w „Skarbnicy edukacji dobrego serca”. Dziecko uczy się tego, obserwując nas, przyglądając się nam, jak pochylamy się nad jego problemami, jak staramy się zaradzić jego troskom. To dzięki rodzicom nabywa umiejętność wczucia się w położenie drugiego człowieka, zrozumienia jego myśli i uczuć, a w dalszej kolejności respektowania ich i odpowiedniego na nie reagowania.

GOTOWOŚĆ DO DALSZEJ NAUKI

Dopiero około trzeciego roku życia zaobserwować można pierwsze próby altruizmu i empatii. Dziecko przechodzi "od więzi biorących kogoś w całkowite posiadanie do troski. Teraz dziecko wie: – To należy do mnie i ja się o to troszczę".(źródło j.w.) Aby umocnić takie zachowania, trzeba małymi kroczkami rozwijać w maluchu świadomość empatii. Psycholog Jirina Prekop opisuje pożądany sposób działania  w następujący sposób:

• Chcę wczuć się w drugiego człowieka, dostrzec jego uczucia.
• Porównuję jego uczucia z moimi. Czy przeżyłem coś podobnego? Co wtedy czułem?
• Świadomie wycofuję się na drugi plan, ponieważ JA i TY to zupełnie coś innego. Druga osoba mogła to samo odczuwać zupełnie inaczej. Przyglądam się jej położeniu z jej perspektywy, a nie z mojej.
• Szukam uczuciowej harmonii między nami.
• Wiem teraz, jak mogę z wyczuciem działać i co mogę zrobić dla drugiego człowieka, żeby się dobrze czuł.

W wieku szkolnym zdolność empatii jest już dobrze rozwinięta i dziecko potrafi podzielić się kanapką z głodnym kolegą, mimo że samo jest głodne. Bo co to za zasługa oddać to, czego sami nie potrzebujemy? Wtedy też na ogół potrafi się wczuć w położenie osoby, która ma kłopoty lub zrozumieć trudną sytuację ludzi biednych czy dyskryminowanych.

Ciekawostka: czy wiesz, że "gdy zarażeni ziewaniem innych także ziewamy, to posiadamy dobrze wykształcona empatię? Psychologowie udowodnili, że istnieje ścisła zależność między zdolnością empatii i ziewaniem razem z innymi”. (źródło j.w.)

W następnym artykule zapraszam do wspólnej zabawy poprzez ćwiczenia.