Kółko i trójkąt, czyli różnice płci (4 - ost.)

Chociaż rodzice bardzo lubią opowiadać o różnicach między synami i córkami, faktem jest, że wszystkie dzieci, bez względu na płeć, różnią się emocjonalnie i że różnice te są tak samo zależne od ich genów, jak i płci. Przykładowo, jest wiele kobiet, które zachowują się bardziej agresywnie niż niejeden mężczyzna, i mnóstwo mężczyzn, którzy są bardziej wrażliwi emocjonalnie niż niejedna kobieta. [*]

Czy takie różnice emocjonalne zakodowane są w naszych genach, czy też uczymy się ich we wczesnym dzieciństwie w ramach odmiennych metod wychowawczych? Czas odpowiedzieć sobie na pytanie czy w wychowaniu należy te różnice podkreślać czy raczej nie…

Na definicje płci składają się zarówno skojarzenia związane z zachowaniem i wyglądem (anatomią), jak i stosowane powszechnie przenośnie, takie jak np. typ kształtu: kanciasty kontra okrągły. Te skojarzenia tworzą schematy płci, stereotypy, poprzez które dzieci postrzegają siebie i innych. W miarę dorastania uczą się stosowania ich do oceny i przyswajania sobie informacji poprzez klasyfikowanie osób, ich cech i zachowań do kobiecej lub męskiej kategorii.

Nie sposób przecenić wagi uczenia się poprzez obserwację. Identyfikowanie się dziecka z osobami tej samej płci jest przez rodziców nagradzane, a co za tym idzie przyswajane. Na bazie schematów związanych z płcią dziecko tworzy obraz własnej osoby, kształtuje swoją tożsamość. Konsekwencją jest odgrywanie tych samych ról i powielanie stereotypów płci.

Już w przedszkolu dzieci skłonne są dzielić się na grupy: dziewczynki bawią się z dziewczynkami, chłopcy z chłopcami. Skłonność ta utrzymuje się przez całą szkołę podstawową i gimnazjum. Aby zbadać, jak reagują na siebie 2,5 roczne dzieci obserwowano ich reakcję w parach. Dzieci częściej wchodzą w kontakt z osobami tej samej płci. W parach chłopiec - chłopiec i dziewczynka - dziewczynka częściej podawały sobie zabawkę lub próbowały ją zabrać, niż w parach dziewczynka - chłopiec. Na dodatek dzieci w parach mieszanych zachowywały się inaczej niż w parach z tą samą płcią. Dziewczynki były bardziej bierne, a chłopcy mniej reagowali w trakcie kontaktu. Widać, że już dzieci poniżej trzeciego roku życia zadawały sobie sprawę z różnicy płci, a ponadto ich zachowania odpowiadały stereotypom!

Obserwacje prowadzone w szkołach podstawowych wykazały, że po pierwsze dzieci same narzucały sobie taki podział, a po drugie działania nauczycieli również się do niego przyczyniały. Na przykład, kiedy nauczyciele organizowali zawody w klasie, często wyznaczali drużyny dziewczęcą i chłopięcą, albo przeznaczali część placu zabaw dla dziewcząt, część dla chłopców.

Wszyscy od dziecka uczymy się definicji męskości i kobiecości obecnych i obowiązujących w kulturze, w której się urodziliśmy i wychowaliśmy. Biologiczne predyspozycje, jakie posiadamy skłaniają nas do określonych zachowań, co sprawia, że jesteśmy w określony sposób traktowani. Dziecko od początku obserwując rodziców dostrzega bieguny męskość-kobiecość, co z jednej strony ma dla niego znaczenie adaptacyjne, lecz z drugiej może stać się przeszkodą w rozwoju i samorealizacji.

Niektórzy chłopcy i niektóre dziewczęta decydują się przekroczyć granice ustalone we wcześniejszym dzieciństwie i przełamują stereotypy. Pozwólmy im na to. Przypisywanie jednego stylu emocjonalnego wyłącznie kobietom, a drugiego wyłącznie mężczyznom ogranicza każdą z płci i nie pozwala im wykorzystywać w pełni własnego potencjału.

Przesadne podkreślanie różnic między płciami jest niesłuszne, tym bardziej, że wiele badań wskazuje, że różnice te w wielu sferach nie są tak istotnie duże, jak się wydaje. Dodatkowo współcześnie niezwykle ważny jest fakt odmiennego pojmowania męskości i kobiecości w różnych kulturach świata, co daje różne normy zachowania i inny obraz typowego przedstawiciela danej płci. A nasze dzieci, to przecież obywatele świata. :)