Chcę wiedzieć więcej - BOCIANY

W Polsce występują dwa gatunki bocianów. Oprócz liczniejszego i lepiej znanego bociana białego, występuje u nas też bocian czarny. Jak sama nazwa wskazuje, jest on cały czarny, za wyjątkiem białych piór pokrywających brzuch. Dziób i nogi, podobnie jak u drugiego gatunku, są czerwone. Ptaki te są dość skryte – zamieszkują podmokłe lasy i raczej unikają otwartych obszarów, takich jak łąki i pola uprawne. Nie lubią też towarzystwa człowieka – nigdy nie budują gniazd na domach ani słupach, ale na wysokich drzewach w gęstych lasach. Bociany czarne i białe są drapieżnikami i mają podobny jadłospis, ale bocian czarny zjada więcej ryb i żab, ponieważ częściej poluje na terenach podmokłych. Ptaki obu gatunków odlatują na zimę do Afryki i wykorzystują te same szlaki migracyjne. Bocian czarny jest jednak mniej liczny i trudniej go dostrzec w naturalnym środowisku.

Bocian biały	Bocian czarny

2. Małe bociany chwytają rodzica za dziób, by dostać swoje smakołyki.

Małe bociany wykluwają się bardzo nieporadne – mają zamknięte oczy, są całkowicie nagie i nie potrafią latać. Domyślasz się zapewne, że w związku z tym nie są w stanie same zdobywać pokarmu. Rodzice dwoją się i troją, by dostarczyć gromadce swoich dzieci wystarczającą ilość pożywienia. W czasie wychowu młodych dorosłe bociany bez przerwy polują na różnorodne zwierzęta. Ptaki nie latają jednak w tę i z powrotem z jednym małym kąskiem, ale gromadzą większą ich ilość w specjalnej kieszeni przełyku – wolu i z takim ładunkiem wracają do gniazda.

Pisklęta chwytają rodzica za dziób i pod wpływem tego dorosły bocian porcjami wyrzuca z wola pokarm. Kiedy jest gorąco, rodzice przynoszą też w wolu wodę i poją swoje maluchy, a nawet robią im orzeźwiający prysznic. Gdy młode bociany nauczą się już latać, jeszcze przez jakiś czas są dokarmiane przez rodziców, ale jednocześnie uczą się już same polować.

3. Bocianie pary tworzą się tylko na czas składania jaj i wychowu młodych. Tutaj samiec i samica witają się na gnieździe.

Wbrew powszechnemu przekonaniu większość bocianów nie wraca co roku do tego samego gniazda. Po powrocie z zimowisk ptaki te toczą często poważne boje o zajęcie najlepszych gniazd i nie zawsze wygrywa poprzedni właściciel. Wiadomo jest jednak, że wracając z zimowiska, ptaki te kierują się na obszary sobie już znane i jeśli nie uda im się zdobyć gniazda z zeszłego roku, zakładają nowe w jego okolicy.

Podobnie jest z tworzeniem się par – samiec i samica tworzą parę tylko na czas wychowu młodych. W późniejszym okresie, czy to podczas wędrówek czy na zimowiskach, żyją oddzielnie. Co roku więc, po powrocie z zimowisk, dobierają się na nowo w pary.

4. W ciągu dnia w Afryce bociany żerują, ale na noc siadają całymi grupami na drzewach. Jak myślisz, czemu nie śpią na ziemi?

Bociany odlatują z Europy na czas zimy, ponieważ w tym okresie nie ma tu dla nich w ogóle pokarmu. W związku z tym lecą tysiące kilometrów na południe, gdzie jest w tym okresie cieplej i mogą znaleźć pożywienie, np. ogromne stada szarańczy. Po dotarciu na afrykańskie rozlewiska żerują pojedynczo lub w niewielkich grupach, a jeśli pokarmu jest bardzo dużo, mogą tworzyć wielotysięczne stada. Noce spędzają wspólnie, siedząc na drzewach.

5. Bociany wykorzystują kominy ciepłego powietrza, które wynosi je wysoko w górę. Lot z rozłożonymi skrzydłami to szybowanie.

Głównym sposobem lotu bocianów jest szybowanie – ptak rozkłada szeroko skrzydła i wykorzystując siłę wiatru „ślizga się” w powietrzu. W przeciwieństwie do aktywnego machania skrzydłami, taki szybowcowy lot jest bardzo oszczędny. Droga, którą pokonują bociany na wiosnę i jesienią mierzy tysiące kilometrów, więc na jej pokonanie ptaki potrzebują dużo energii. W czasie tych przelotów wyszukują one obszary nagrzanego powietrza. Jest ono lżejsze, dlatego też wynosi te ptaki w górę, nawet na ponad 3 tysiące metrów nad ziemię. Obszary takie nazywamy „kominami termicznymi”. Ptaki opuszczają następnie taki komin, co wiąże się z szybowaniem w dół, aż do momentu, w którym wpadną w kolejny komin unoszący je ponownie do góry. W taki sposób praktycznie przez całą podróż nie muszą one machać skrzydłami i prawie bez wysiłku docierają na zimowisko.

Nad morzami takie kominy termiczne nie tworzą się i stąd bociany podróżujące do Afryki omijają rozległe połacie wód, jak np. Morze Śródziemne. Lecą nad lądami, pokonując tylko dość wąskie cieśniny: Bosfor na wschodzie lub Gibraltar na zachodzie. Przelot przez morze kosztowałby te ptaki zbyt dużo energii!

6. Sejmiki bocianie można zobaczyć mniej więcej od połowy sierpnia.

Mniej więcej od połowy sierpnia bociany zaczynają gromadzić się w niewielkie stada, przygotowując się do jesiennej wędrówki. Takie zgromadzenia nazywamy „sejmikami bocianimi”. W ich skład wchodzą dorosłe, doświadczone już w wędrówkach ptaki, a także młode, które będą leciały w daleką podróż po raz pierwszy.

7. Ptasie wypluwki zawierają niestrawione resztki pokarmu, np. sierść, pióra i pancerzyki zwierząt.

Ptaki nie mają zębów i połykają pokarm w całości. Później jednak muszą pozbyć się tego, czego nie uda im się strawić. Wypluwki, inaczej zrzutki, są to właśnie zlepki niestrawionych części pokarmu, np. sierści i kości kręgowców, pancerzyków owadów czy skorupiaków, które co jakiś czas są wyrzucane na zewnątrz przez otwór gębowy ptaka. Również sowy, ptaki szponiaste i mewy wytwarzają wypluwki. Wprawni badacze na podstawie składu tych tworów mogą często odgadnąć gatunek ptaka, który je wytworzył, a także poznać jego upodobania żywieniowe.

8. Podczas klekotania bociany często odginają głowę do tyłu.

Bociany nie potrafią śpiewać ani gwizdać, ale potrafią się bardzo dobrze komunikować za pomocą tzw. klekotania. Jest to dźwięk podobny do serii wystrzałów z karabinu, który wytwarzany jest, gdy ptak bardzo szybko zamyka i otwiera dziób. Klekotanie można usłyszeć podczas powitania dorosłych bocianów lub walk o zajęcie gniazda. Młode bociany mają na początku zbyt miękkie dzioby, by wydawać te dźwięki, więc przywołują rodziców, sycząc i piszcząc. Z czasem, gdy ich dzioby twardnieją, uczą się także klekotać.