Chcę wiedzieć więcej - NIEDŹWIEDZIE BRUNATNE

1. To wymarzone miejsce
na zimowy odpoczynek.

Niedźwiedź brunatny zimuje w gawrze. Zakłada ją w bezpiecznym, zacisznym miejscu – by nikt nie zakłócał mu spokoju podczas letargu. Zwykle jest to trudno dostępna jaskinia lub nora. Czasem zwierzęta te wybierają na legowisko dziuplę drzewa, jeśli jest w niej wystarczająco dużo przestrzeni. Gdy niedźwiedź wybierze dla siebie odpowiednie miejsce, znosi do niego liście, igliwie, gałązki i mech, które będą stanowiły jego posłanie.

Barłóg to także legowisko niedźwiedzia,
ale wykorzystywane wiosną, latem i jesienią. Nie zawsze jest tak dobrze ukryte jak gawra – barłóg może się znajdować np. w niezbyt głębokiej norze wśród krzewów. Podczas gdy w gawrze niedźwiedź nieraz spędza trzy-cztery miesiące, w cieplejszych porach roku legowisko zmienia dość często, nawet codziennie.

Żeremie to dom bobra, wzniesiony z gałęzi, liści i mułu. Gniazda buduje wiele zwierząt (np. ptaki i owady), ale niedźwiedzie tego nie robią.

2. Kły i pazury to cechy
typowego drapieżnika.

Niedźwiedź brunatny jest wszystkożerny. W jego jadłospisie znajdziemy m.in. miód, owoce, nasiona i grzyby. To także świetny łowca. Gustuje głównie w małych zwierzętach – chętnie posila się ślimakami, gryzoniami czy dżdżownicami. Smakują mu też ryby i ptasie jaja. Czasem poluje na większe ofiary – nawet na jelenie. Nie pogardzi także padliną, czyli rozkładającym się mięsem martwych zwierząt.

Niedźwiedź ma wszystkie cechy typowego drapieżnika. Długie kły służą mu do chwytania ofiary i rozszarpywania mięsa. Potężne łapy są zakończone mocnymi pazurami, które również przydają się podczas polowań. Choć na co dzień porusza się dość powoli, w pościgu osiąga prędkość ok. 50 km na godzinę. Wiele zwierząt nie ma szans przed nim uciec.

3. Ocierając się o drzewo, niedźwiedź oznacza swoje terytorium.

Niedźwiedzie z reguły są samotnikami. Tylko w czasie godów, kiedy starają się o potomstwo, na krótko tworzą pary. Samica żyje z młodymi ok. półtora roku, potem się rozstają.

Dorosły niedźwiedź stara się informować wszystkich zapuszczających się w jego strony o tym, którą część lasu uważa za własną. Aby wyznaczyć jej granice, zostawia swój zapach na drzewach, ocierając się o ich pnie.

Terytoria sąsiadujących ze sobą osobników niekiedy częściowo się pokrywają. Mimo to niedźwiedzie rzadko wchodzą sobie w drogę. Jeśli nie czują się zagrożone i mają wystarczająco dużo pożywienia, nie walczą ze sobą.

4. Niedźwiedź brunatny przetrwał tylko w miejscach najmniej dostępnych dla człowieka.

W przeszłości niedźwiedzie występowały na obszarze prawie całej Polski. Zamieszkiwały też większość lasów Europy. Jednak przez setki lat ludzie chętnie polowali na te ogromne zwierzęta. Z jednej strony chęć zabijania wynikała ze strachu przed nimi. Obawiano się, że niedźwiedź zaatakuje człowieka lub zwierzęta gospodarskie. Z drugiej strony myśliwi marzyli o cennym trofeum. Wielu z nich spotkanie z niedźwiedziem przypłaciło życiem. Jednak w potyczce z udziałem broni palnej to zwierzęta są bez szans.

Wraz z rozwojem wsi i miast ludzie wycinali też coraz więcej lasów, zabierając niedźwiedziom tereny do życia. Zwierzęta nie miały się gdzie schronić, brakowało im też pokarmu. To wszystko sprawiło, że na początku XX wieku niedźwiedzie brunatne w Polsce niemal wyginęły. Nieliczne osobniki przetrwały tylko w najmniej dostępnych dla człowieka miejscach – w lasach porastających górskie stoki. Podobny los spotkał niedźwiedzie także w innych stronach świata.

Obecnie na terenie naszego kraju niedźwiedź brunatny występuje tylko w Tatrach i Beskidach. Jest gatunkiem chronionym.

5. Kuzynka niedźwiedzia z daleka wygląda niepozornie, ale to duże i groźne zwierzę.

Koala potocznie bywa nazywany misiem. Nie jest jednak bliskim krewnym niedźwiedzi – to torbacz, który zdecydowanie więcej wspólnego ma z kangurami.

Do rodziny niedźwiedziowatych należy natomiast panda wielka. Jest bardzo podobna do swoich kuzynów – jedną z nielicznych różnic jest to, że żywi się głównie pędami bambusa. Mimo to pod względem budowy ciała wiele ją łączy z innymi niedźwiedziami – ma podobną sylwetkę, tak jak one jest wyposażona w ostre pazury i kły, a także porusza się w ten sam sposób.

Niedźwiedź brunatny ma wiele podgatunków (jednym z nich jest grizli). Jego bliskimi krewnymi są niedźwiedzie: czarny, polarny i himalajski. Inni przedstawiciele tej ciekawej rodziny to żyjące w Azji wargacze i biruangi oraz pochodzące z Ameryki Południowej andoniedźwiedzie.

6. Niedźwiedź, choć ogrmony,
jest niezwykle zwinny i biega szybciej niż człowiek.

Niedźwiedź prowadzi skryty tryb życia i unika ludzi. Jeśli tylko Cię usłyszy lub poczuje Twój zapach, na pewno sam się oddali. Może się jednak zdarzyć, że nie zauważy turysty na tyle szybko, by uniknąć spotkania.

Jeśli natkniesz się na niedźwiedzia, pod żadnym pozorem nie zbliżaj się do niego. To może go rozdrażnić lub przestraszyć – a gdy poczuje się zagrożony, będzie się bronił… atakiem. Jeśli zajmuje się swoimi sprawami i nie zwraca na Ciebie uwagi, prawdopodobnie nie wie, że jesteś w pobliżu. W takiej sytuacji spróbuj spokojnie się oddalić. Nie wolno Ci przy tym biec! To drapieżnik – jeśli Cię zauważy (zrywając się do biegu, na pewno zwrócisz jego uwagę), instynkt będzie mu kazał Cię gonić. A niedźwiedzie biegają szybciej niż ludzie. Nie próbuj też wchodzić na drzewo – te zwierzęta doskonale się na nie wspinają.

Jeśli niedźwiedź Cię widzi, nie patrz mu w oczy. Spokojnie, nie wykonując gwałtownych gestów, spróbuj się wycofać. Nie krzycz ani nie naśladuj dźwięków zwierząt. Nie karm niedźwiedzia – gdy skojarzy sobie turystów z jedzeniem, zacznie do nich podchodzić coraz częściej. Chcąc zabrać im posiłek, będzie dla nich zagrożeniem.

Jeżeli mimo wszystko niedźwiedź zbliża się do Ciebie, spróbuj udawać martwego. Połóż się na brzuchu, zasłoń rękami głowę oraz szyję i pozostań w bezruchu. Możesz też położyć się na boku i podkurczyć nogi, przyciągając kolana pod brodę. W takiej sytuacji niedźwiedź zwykle obwąchuje człowieka, czasem go dotyka, ale raczej nie robi mu krzywdy – gdy pozna jego zapach, odchodzi, uznając, że nie jest on dla niego ani potencjalnym pokarmem, ani zagrożeniem. Gdy zwierzę się oddala, nie wolno od razu wstawać. Trzeba mieć pewność, że niedźwiedź nie wróci, dlatego warto leżeć tak długo, jak to możliwe.

7. Młody niedźwiedź nie odstępuje swojej mamy na krok.

Niedźwiedzie dobierają się w pary wiosną, czasem również na początku lata. Ciąża kończy się zimą – w styczniu lub lutym samica rodzi najczęściej od jednego do trzech młodych.

Niedźwiadki początkowo mają zamknięte oczy – otwierają je dopiero po miesiącu. Wtulają się w ciało matki, co chroni je przed zimnem. Na zmianę piją jej mleko i śpią, aż do wiosny. Szybko rosną, stają się coraz silniejsze i potrzebują coraz więcej ruchu. Ich mama – gdy się już obudzi – jest bardzo głodna. Cała rodzinka wychodzi z kryjówki, gdy maluchy mają ok. czterech miesięcy. Dni są już wtedy ciepłe, a w lesie można znaleźć mnóstwo smakołyków. Od tej pory niedźwiadki uczą się samodzielności – podczas zabawy trenują siłę i spryt. Wraz z mamą poszukują pożywienia i miejsca na odpoczynek. Stale ją obserwują, nie odstępując jej na krok.

Młode niedźwiedzie zostają z matką przez ok. półtora roku, czasem nawet dłużej. Oznacza to, że pierwsze urodziny spędzają razem z nią w gawrze – pogrążone w swoim pierwszym letargu.

8. Niedźwiedzie świetnie się czują w wodzie.

Niedźwiedź brunatny to największy drapieżnik żyjący w Polsce, jednak rozmiary ciała nie przeszkadzają mu w pływaniu. Ten świetny łowca doskonale sobie radzi, polując na ryby. Nieraz wyczekuje ich, stojąc w rzece, ale potrafi też udać się za nimi w pościg. Pływa „pieskiem”, przebierając pod wodą łapami. Wstrzymuje oddech, gdy zanurza głowę, by zobaczyć, co jest pod wodą. Potrafi nurkować i jest przy tym bardzo zwinny.