Chcę wiedzieć więcej - PSZCZOŁY

1. W ulu królowa jest tylko jedna - to pszczoła w centrum zdjęcia, oznaczona różową plamką.

Pszczela rodzina, czyli rój, składa się zawsze tylko z jednej królowej, dziesiątek tysięcy jej córek – robotnic i setek jej synów, trutni.

Funkcją królowej jest sterowanie działaniami robotnic i składanie jajeczek, z których wylęgną się kolejne pokolenia pszczół. Pszczoły robotnice zajmują się pracami w ulu. Mają w nim mnóstwo zajęć! Czyszczą plastry, doglądają jajeczek, karmią larwy, produkują miód i bronią ula przed intruzami. Część z nich wylatuje poza ul i zajmuje się także zbieraniem nektaru i pyłku z kwiatów rosnących w okolicy. Za to trutnie nie przepracowują się – ich główną rolą jest pomoc królowej w składaniu jajeczek i poza tym nie mają już innych obowiązków.

2. Pszczelarz wyciąga z ula ramkę,
na której znajdują się woskowe
plastry. To w nich pszczoły
składują miód.

Wszystkim nam znany jest na pewno dźwięk, który wydają pszczoły, czyli bzyczenie. Jest to ich główny sposób komunikacji – powstaje w efekcie bardzo szybkiego poruszania skrzydłami. Bzyczenie może mieć różne natężenie w zależności od nastroju, w jakim znajdują się pszczoły. I tak, gdy są głodne i zaniepokojone, wydają znacznie wyższe dźwięki, niż wtedy, gdy są spokojne i najedzone. Wprawiony hodowca pszczół, czyli pszczelarz, osłuchując ul za pomocą stetoskopu lub gumowej rurki, może zorientować się, które roje w jego pasiece potrzebują pomocy.

Jednak nie wszyscy pewnie wiedzą, ze oprócz bzyczenia, pszczoły wydają cały repertuar innych dźwięków. Na przykład królowa może śpiewać, gdy jest bardzo młoda i trąbić, gdy już dorośnie i w spokoju wędruje po plastrach. Kiedy w ulu pojawi się nowa królowa, to komunikuje się ze starą władczynią za pośrednictwem kwakania. Pszczoły robotnice powracające z ładunkiem pyłku i nektaru śpiewają, by oznajmić, że niosą cenny ładunek. Któż by pomyślał, że te małe owady są aż tak muzykalne!

3. Gdy robi się zimno, pszczoły przytulają się do siebie. Te brązowo-czerwone komórki plastra zawierają miód, którym pszczoły będą się żywiły w czasie zimy.

Jesienią pszczoły gromadzą w ulu znaczne ilości miodu i pyłku, którymi będą się żywić w czasie zimy. Gdy temperatura powietrza spada do 18 stopni Celsjusza, pszczoły gromadzą się na plastrach i zaczynają się bardzo mocno do siebie przytulać, tworząc dość mocno zbitą kulę. W samym jej centrum znajduje się królowa, a pszczoły robotnice często zamieniają się miejscami – te po zewnętrznej stronie przechodzą do środka, by się ogrzać.

Wielkość takiego kłębu zależy od temperatury: pszczoły zbijają się mocniej, gdy temperatura spada, ale gdy robi się cieplej, owady odsuwają się nieznacznie od siebie. Przez całą zimę nie opuszczają ula, nie wydalają też odchodów! Gdy na wiosnę temperatura podniesie się do 8 stopni Celsjusza, wyruszają na pierwszy lot po okolicy.

4. Te żółte "wyrostki" na odnóżach pszczoły to specjalne koszyczki wypełnione po brzegi pyłkiem kwiatów.

Kwiaty dostarczają pszczołom dwóch rodzajów substancji: pyłku i nektaru. Pyłek to mikroskopijne ziarenka, które roślina wytwarza w specjalnych organach – pylnikach, a nektar to słodka, płynna substancja wytwarzana w gruczołach, znajdujących się na dnie kwiatu.

Każda pszczoła, która wylatuje poza ul, leci w poszukiwaniu tylko jednego z tych dwóch roślinnych materiałów. I tak mamy zbieraczki nektaru i zbieraczki pyłku, które w różny sposób znoszą te bogactwa do ula. Zbieraczka pyłku rozrywa pylniki za pomocą pyszczka, a wydostający się z niego pyłek zlepia w małe kulki, które wkłada do koszyczków, będących częścią jej trzeciej pary odnóży. Gdy wypełni już oba koszyczki, wraca do ula i oddaje ich zawartość pszczole magazynierce, która umieszcza ten ładunek w komórkach plastra.

Zbieraczka nektaru wpuszcza wgłąb kwiatu króciutką trąbkę i języczek, będące częścią jej pyszczka. Wypija słodki płyn, gromadząc go w niewielkim rozszerzeniu jej przełyku – wolu. Gdy wraca do ula, opróżnia zawartość wola do jednej z komórek plastra.

5. Zbieraczki wracają do ula z cennym ładunkiem, który oddadzą pszczołom magazynierkom.

Ta złota, płynna substancja produkowana jest przez dorosłe pszczoły. Nektar kwiatów zostaje pobrany za pomocą języczka do wola miodowego w przełyku pszczoły zbieraczki. W tym miejscu występują silne enzymy, które mieszają się z nektarem i powodują, że będzie nadawał się on do długoterminowego przechowywania.

Pszczoła zbieraczka musi odwiedzić około 100 kwiatów, żeby wypełnić swój „miodowy pojemniczek”. Z takim ładunkiem wraca do ula i oddaje częściowo nadtrawiony nektar innej pszczole – magazynierce. Ta umieszcza ładunki od kilkudziesięciu pszczół w jednej komórce woskowego plastra. W tej postaci nektar jest nadal substancją płynną, więc pszczoły wachlują skrzydłami, by przyspieszyć parowanie wody. Gdy nektar z enzymami zgęstnieje, miód jest gotowy! Pszczoła zasklepia otwór komórki woskową wydzieliną i w tej postaci miód może być składowany bardzo, bardzo długo.

Inną substancją wykorzystywaną przez pszczoły do produkcji miodu jest rosa miodowa, inaczej spadź. Jest to słodki płyn, który występuje w postaci kropel na igłach i gałęziach drzew iglastych oraz niektórych liściastych.

By wyprodukować kilogram miodu pszczoły zbieraczki muszą odwiedzić od 2 do 4 milionów kwiatów. Ależ są pracowite!

6. Żądło pszczoły posiada haczyki, które nie pozwalają owadowi wyciągnąć go ze skóry ssaków.

Pszczoły to dość spokojne zwierzęta i spotkane podczas oblatywania kwiatów, raczej nie żądlą. Stają się agresywne, gdy czują, że zagrożony jest ich ul. Atakują zarówno ludzi, jak i różne zwierzęta – ssaki, ptaki i inne owady. Pszczele żądło to taka krótka, zaostrzona rurka z haczykami, która w ciele pszczoły ma podłączony zbiorniczek z jadem. Kiedy pszczoła się zdenerwuje, wbija żądło pod skórę swojej ofiary i wstrzykuje jad. Niestety z powodu tych haczyków, nie może już wyjąć swojego żądła, a co gorsze – odlatując, odrywa część swojego ciała i przez to ginie.

Giną jednak tylko pszczoły, które odważyły się użądlić ssaka – zwierzęta te mają dość grubą skórę, w której żądła pszczół zostają uwięzione. Atak na inne zwierzęta, np. owady, nie jest dla pszczół śmiertelny.

Narządy, za pomocą których pszczoły słyszą, rzeczywiście znajdują się na ich odnóżach, a taniec jest jednym ze sposobów porozumiewania się pszczelej rodziny. Pszczele robotnice znajdują drogę powrotną do ula, kierując się położeniem słońca – nawet wtedy, gdy znajduje się ono za chmurami!

7. Te pszczoły zbudowały gniazdo na gałezi drzewa i rozpoczęły już produkcję miodu.

Zdarza się czasami, że w ulu wylęga się nowa królowa. W takim wypadku jej poprzedniczka wraz z częścią robotnic opuszcza ul i przemieszcza się w poszukiwaniu miejsca na nowe gniazdo. Takie zjawisko nazywamy rójką.

Po wylocie z ula, pszczoły takie skupiają się w tzw. kłąb rojowy na pobliskim drzewie, w którym królowa jest chroniona przez pszczoły robotnice, pozostając w samym centrum kłębu. Następnie pszczoły zwiadowczynie lecą, by znaleźć odpowiednie miejsce na gniazdo – może to być opuszczona dziupla, szczeliny w budynkach mieszkalnych, a także opuszczony ul w pobliżu. Pszczoły robotnice mają specjalne gruczoły na swoich odwłokach, w których wytwarzają wosk, potrzebny do budowy plastrów.

Dla pszczelarza zjawisko rójki nie jest pożądane, ponieważ pozbawia pasiekę wielu pszczół robotnic. Dlatego próbują oni złapać taki „uciekający” rój i zachęcić go do pozostania w pasiece.

8. Larwy pszczół są białe i każda z nich zajmuje jedną komórkę plastra. Komórki z brązowym wieczkiem zawierają poczwarki.

Pszczoły przechodzą rozwój złożony. Oznacza to, że z jaja nie wylęga się od razu postać dorosła owada, ale larwa. Jaja pszczół składane są przez królową, która umieszcza każde z nich w osobnej komórce woskowego plastra. Pszczoły robotnice opiekują się jajami, wachlują je skrzydełkami, by zapewnić im odpowiednią temperaturę. Z jaj wylęgają się larwy pszczół, które są karmione przez robotnice wytwarzanym przez nie mleczkiem pszczelim, a następnie pierzgą – przetworzonym pyłkiem kwiatowym.

Po kilku tygodniach larwy przekształcają się w następne stadium – poczwarki. W tym celu robotnice zalepiają woskiem otwory komórek, w których siedzą larwy. Poczwarka nie odżywia się przez pewien czas, przebudowując całe swoje ciało, by wyglądało, jak postać dorosła pszczoły. Moment, w którym z komórek wychodzą dorosłe pszczoły, nazywamy przepoczwarzeniem. Zanim z jaja powstanie dorosła królowa, musi minąć 16 dni. Pszczoła robotnica dorasta w 21 dni, a truteń w 24.