Rozwój emocjonalny - SAMOKONTROLA

SAMOKONTROLA - CO TO ZNACZY?

Zacznijmy od definicji - samokontrola jest określana jako umiejętność kontrolowania swoich emocji i zachowań. W słowniku synonimów znalazłam też: samokontrola – spokój, opanowanie, cierpliwość, trwanie, wyczekiwanie, równowaga, pogoda ducha, komfort (psychiczny). Warto to sobie uzmysłowić, aby wiedzieć, co możemy podarować naszym dzieciom.

JAK TO ROZUMIEĆ?

Jeszcze lepiej ukaże Wam to opis pewnego eksperymentu, któremu poddano grupę czterolatków. Każde z dzieci dostało cukierka i usłyszało, że jeśli zje go zaraz, nie dostanie drugiego, ale jeśli poczeka, aż osoba prowadząca eksperyment wyjdzie i wróci za 15 minut, dostanie drugi i będzie mogło zjeść obydwa. Niektóre dzieci zjadły cukierki natychmiast, gdy tylko za eksperymentatorem zamknęły się drzwi. Inne wierciły się, śpiewały, mówiły same do siebie, a nawet zakrywały oczy, aby nie widzieć pokusy, ale zdołały wytrwać, aby otrzymać podwójną nagrodę.

Okazało się, że ich zachowanie podczas testu z cukierkiem pozwalało przewidzieć ich późniejsze osiągnięcia w szkole. Przedszkolaki, które potrafiły zapanować nad impulsem zjedzenia cukierka, miały lepsze oceny i osiągały wyższe wyniki w teście kwalifikującym do szkoły podstawowej, niż ich rówieśnicy nie panujący tak dobrze nad sobą. Dzieci te również, mając po kilkanaście lat, były lepiej przystosowane społecznie, dobrze sobie radziły w kontaktach z rówieśnikami, a dorośli mogli na nich bardziej polegać (*).

JAK TO WYGLĄDA W ŻYCIU?

Dzieci często chcą czegoś teraz, już, natychmiast i wydaje się, że czekanie jest ponad ich siły. W takiej chwili rozpoczyna się w nich wewnętrzna walka pomiędzy impulsem a powściągliwością. I mimo, iż mamy wrażenie, że maluch przeżywa katusze, to wyjdzie mu to tylko na dobre. Każde dziecko musi się nauczyć odsuwać w czasie realizację swoich impulsów i życzeń.

Wielu rodziców czuje intuicyjnie, o co chodzi i są konsekwentni, kiedy mówią: obejrzysz bajkę, jak posprzątasz zabawki; zjadłeś już cukierka, drugiego dostaniesz po obiedzie; jeśli poczekasz aż przyjdziemy do domu, dostaniesz dwie czekoladki, jeśli nie chcesz czekać, dostaniesz tylko jedną, ale od razu. Właśnie w ten i podobny sposób zaczyna się proces dojrzewania dziecka do samokontroli. Dzieci, które otrzymują zbyt wiele na raz, którym niczego nie „udzielamy”, nie będą miały szansy wykształcić w sobie tej cechy. Prawdopodobnie będą impulsywne i samolubne. Im szybciej są spełniane życzenia dziecka, tym silniej potęguje się jego brak zainteresowania czymkolwiek. Stąd nasuwa się słuszny wniosek, że zdolność kontrolowania impulsów jest związana z rozwojem systemu wartości.

Wartości (również jako priorytety) są przecież związane z celami, jakie stawiamy sobie w życiu oraz z tym, że potrafimy coś zostawić, żeby zrobić coś innego (np. ważniejszego). To również umiejętność rezygnacji z krótkoterminowych potrzeb, aby dążyć do długoterminowych celów. W życiu musimy napotykać trudności, aby uczyć się je rozwiązywać. Dziecko, które nie doświadczyło wysiłku przy pokonywaniu przeszkód, nie będzie miało również okazji do przeżywania radości z ich przezwyciężania.

„Czy znacie najpewniejszy sposób na unieszczęśliwienie dziecka? Przyzwyczajajcie je do tego, że wszystko dostaje!” - Jean-Jacqes Rousseau.