Dlaczego dzieci kłamią?

Kłamstwo ma bardzo wiele wspólnego z tym, jak dziecko radzi sobie z problemami i z uczuciami. Nie zdajemy sobie sprawy, jak często - swoim zachowaniem, słowem, miną wyrażającą dezaprobatę - można zachęcać dzieci do tego, aby kłamały na temat faktów czy własnych uczuć. Czasem rodzice swoim postępowaniem prowokują kłamstwa. Chcę tutaj zwrócić Waszą szczególną uwagę na kilka spraw.

KŁAMSTWO JAKO OBRONA

Wielu rodziców jest bardzo surowych, chcą swoje dzieci wychować na „porządnych ludzi” i stawiają im wysokie wymagania. Dzieci nie zawsze są w stanie sprostać tym wymaganiom, a często w ogóle nie są w stanie im sprostać. W takiej relacji nie ma bliskości i szczerości… Rodzic nie ma ochoty słuchać „głupich” wymówek, usprawiedliwień, a uchybienia są traktowane jak lenistwo lub nieposłuszeństwo. Takie dzieci są karane za prawdę. Bojąc się kary dziecko kłamie – kłamie w samoobronie. Nie uczy się, że każdy ma prawo do popełniania błędów, za to uczy się kłamać. Nie uczy się, że warto być sobą i żyć w zgodzie ze sobą. Uczy się grać i udawać. Mówi to, co rodzice chcą usłyszeć. Dziecko jest gotowe zapłacić każdą cenę, aby zdobyć aprobatę rodziców. Pamiętajmy o tym.

KŁAMSTWO CZY FANTAZJA

Małe dzieci wychowywane w sposób rygorystyczny i często karane wymyślają sobie przyjaciela, który pociesza je w niedoli i na którego można zrzucić część winy. W sytuacji, kiedy coś się wydarzy: maluch coś wyleje, rozbije, zepsuje, mówi np. że przyszedł krasnoludek i to zrobił. Czasem oskarżenie pada na 6-miesięczną siostrę czy braciszka, który baraszkuje w łóżeczku. Nie wyciągajmy wtedy zbyt pochopnych wniosków, nie rzucajmy surowo: „Kłamiesz”. I nie stosujmy kar za takie mijanie się z prawdą. To raczej wołanie o pomoc. Mądrze będzie w tej sytuacji okazać zrozumienie dziecku i zadać sobie pytanie czy nie jest mu zbyt ciężko, lub źle. Jak zareagować? Proponuję postawę pełną wyrozumiałości, a jednocześnie wskazującą dziecku różnicę między rzeczywistością a fantazją: „Wolałbyś, żeby to się nie stało? Żeby to jakiś krasnoludek rozbił kubek, a nie ty? Nie martw się, zaraz pozbieramy odłamki, przynieś miotłę i szufelkę”.

Rodziców niepokoi fantazjowanie dziecka. Tymczasem fantazjowanie u małych dzieci jest uważane za etap rozwoju. Słuchają i oglądają bajki, w których jest pełno niezwykłości. Często nie są wcale pewne czy to rzeczywistość, czy fikcja i mieszają im się przez jakiś czas te dwie sfery. Nie ma sensu potępiać dziecka za tego rodzaju mijanie się z prawdą. Warto natomiast przysłuchać się uważnie, co dziecko chce nam w ten sposób powiedzieć. Być może jest w tym ukryta zaszyfrowana informacja dla nas o jego pragnieniach lub potrzebach.

KŁAMSTWO JAKO NAŚLADOWNICTWO

Dzieci kłamią, ucząc się tego przez naśladownictwo. Bardzo często są świadkami sytuacji, w których staramy się uniknąć czegoś niepożądanego za pomocą kłamstwa. Kłamiemy np. przez telefon, że kogoś nie ma w domu, kto jest, albo nawet wyręczamy się w tym dzieckiem. Zupełnie nieskuteczne jest tłumaczenie dziecku, że właściwie to tak nie wolno, ale mamusia czy tatuś musiał, bo…

Jednak najczęstszym sposobem uczenia dziecka, jak oszukiwać, jest niespełnianie obietnic. Jeśli chcesz wiedzieć, dlaczego – przeczytaj artykuł "Przekupstwo i obietnice".

O CZYM ŚWIADCZY KŁAMSTWO?

Ono pokazuje, w jakim świecie funkcjonuje dziecko. Być może jest nadmiernie obarczane odpowiedzialnością, może stawia mu się za wysokie wymagania, a może wychowanie jest zbyt surowe, a dziecko za często karane? Kłamstwo pokazuje również, że dziecko nie radzi sobie z tym, co go spotyka. Starajmy się nie stwarzać sytuacji, w których dziecko będzie kłamać we własnej obronie. Bądźmy wyrozumiali dla fantazjowania, a jednocześnie zwracajmy uwagę na fakty. Pamiętajmy: Kłamstwo NIE świadczy o tym, że dziecko jest złe.